Sveti Stefan, Crna Gora

Updated: 2021-07-11 16:33:34



 Sveti Stefan, Crna Gora



Iz bilo koje perpektive da je napravljena, idilična foto-razglednica Svetog Stefana – vizuelni je sinonim cjelokupnog crnogorskog turizma! 





Kada bi samo jednom slikom, samo jednom foto-pricom, tek jednim jedinim kadrom trebalo da se rezimira prica o bogatoj ovdašnjoj kulturi, s konkretnim prizorima uzvišene pejzažne ljepote – to bi bila slika nekadašnjeg ostrva a danas poluostrva – Svetog Stefana!Kada bi samo jednom slikom, samo jednom foto-pricom, tek jednim jedinim kadrom trebalo da se rezimira prica o bogatoj ovdašnjoj kulturi, s konkretnim prizorima uzvišene pejzažne ljepote – to bi bila slika nekadašnjeg ostrva a danas poluostrva – Svetog Stefana!

Photo 0 Sveti Stefan, Crna Gor




Na svega 5 kilometara jugoistocno od Budve (v. to), podno visokih ogranaka planinskih Paštrovskih strana, nalazi se geografsko i arhitektonsko cudo. Kameno ostrvce nacickano starim kamenim kucama – uklopljenim na ostrvskim kaskadama poput kakvog promišljenog urbanog mediteranskog mozaika, s kopnom je spojeno uskim pješcanim zemljouzom, te na taj nacin spojeno i sa naseljem istog imena: Sveti Stefan. Sveti Stefan je najluksuzniji i najeksluzivniji djelic ionako malene atraktivne crnogorske Obale, ne duže od 100-ak kilometara, od Herceg Novog (uz granicu s Hrvatskom) do Ulcinja (uz granicu s Albanijom). 

Istorija ostrva kao naseljenog mjesta datira od 15. v. Tada su pripadnici plemena Paštrovica nedaleko od Budve napali tursku vojsku koja je bila krenula u vojni pohod s namjerom da osvoji utvrðeni grad Kotor (v. to). Po jednoj vjerodostojnoj istorijskoj teoriji, Paštrovici su u uvali Jaz (danas otmenoj plaži Jaz i poznatom kupalištu nedaleko od Budve) napali ukotvljenu, slabo branjenu tursku flotu.

Photo 1 Sveti Stefan, Crna Gor



Hrabri Paštovici, podijeljeni u 12 složnih familija, uništili su turske brodove na sidru, i od zadobijenog blaga saglasno odlucili da na do tada pustoj ovecoj hridi – sagrade sebi kuce, i sagradili su ih na ostrvu.Pripadnici 12 plemena sagradili su na samom ostrvskom vrhu i crkvu posvecenu svom hrišcanskom zaštitniku, Svetom Stefanu. Do crkve vode kamenom poplocani vijugavi puteljci. Po crkvi je i ostrvo i naselje prekoputa dobilo ime. Vremenom je ostrvo, nekadašnja neosvojiva predstraža u borbi protiv Turaka, privuklo brojne Paštrovice, i postalo glavni grad najjužnije bokeljske provincije. Ali, kako su jednom ljudi s razlogom ovdje dolazili, tako su se s razlogom vremenom i iseljavali. 

Photo 2 Sveti Stefan, Crna Gor



Roman „Konte“ Moma Kapora govori o jednom iseljenom Paštrovicu. Doslovno najmanji grad na Jadranu, pocetkom 19. v. broji tek oko 400 stanovnika. Vecina sposobnih pomoraca plovi na bokeljskim jedrenjacima, ali kako je baš u to kleto vrijeme pocela da opada pomorska moc, tako su se ostrvski Paštrovici raseljavali. Sprud koji ostrvo povezuje s kopnom sagraðen je 1907. U godini 1956, ovdje je živjelo svega 20-ak mahom starih stanovnika. Rukovodstvo SFR Jugoslavije odlucilo je da maltene napušteni ostrvski Grad pretvori u eksluzivni hotel. 

Photo 3 Sveti Stefan, Crna Gor



 Sveti Stefan ima tri ostrvske crkve. Prva je odmah kod današnje ulazne kapije – crkva Preobraženja iz 1693. sa freskama iz 17. v. Uskim poplocani ulicicama što vijugaju duž lijevo i desno podignutih eksluzivnih apartmana, a zapravo nekadašnjih porodicnih kamenih kuca – dolazi se na vrh ostrva. Na trgu malom kao oko, jedna do druge stoje dvije crkve. Manja datira iz 15. v, a veca je sagraðena 1885. u slavu srpskog kralja Aleksanda Ujedinitelja, imenovana i posvecena ruskom svecu Sv. Aleksandru Nevskom. Ikonostas je rad Marka Gregovica.Preureðen u ekskluzivno hotelsko naselje, Sveti Stefan primio je prve goste 1957. godine.

Photo 4 Sveti Stefan, Crna Gor



Od tada pa do danas simbol je crnogorskog turizma i njegov zaštitni trade mark na svakom ilustrovanom prospektu.Vec sa kopnene prevlake koja ostrvo spaja s naseljem identicnog imena mogu da se opaze sve nedaleke rajske uvale i plaže. U Miloceru (v. to) nalazi se nekadašnja ljetnja rezidencija Kralja Aleksandra, sagraðena 1934. Kraljicina i Kraljeva plaža, jasno se vide sa Svetog Stefana, kao što se s obje jedinstvene geografske i ekološke pošte vidi ostrvski Sveti Stefan u punom, neprikosnovenom sjaju. Sa svetostefanskih plaža lako se i brzo može da stigne do obližnjeg manastira Praskvica, ako Budvu i cijelu Budvansku rivijeru ovom kratkom tekstualnom razgednicom ne uzmemo u obzir. 



U pohode manastiru Praskvica dolazi se kroz nasade kiparisa iliti cempresa, po cemu je i sama botanicka dobrodošlica posebna. Legenda kaže da je manastir dobio ime po vodi iz bunara koja je imala ukus breskve. Praskvica iliti praskva, lokalno je ime za breskvu!Manastirski kompleks cine dvije crkve, konak i kuca stare škole. Velika crkva posvecena je Sv. Nikoli, zaštitniku pomoraca, i datira iz 1847. 

Photo 5 Sveti Stefan, Crna Gor



Sagraðena je na temeljima starijeg hrama iz 1413, a koga je isprva podigao Balša III Balšic. Crkvu su srušili Francuzi, kada su 1812. napali Paštrovice, jer su se ovi bili digli na ustanak zbog oduzimanja privilegija što su ih do tada imali. Ikonostas iz 1863. rad je Grka Nikolasa Aspiotisa, rodom s Krfa. Lijevo od ikonostasa nalazi se sacuvan zid stare crkve sa freskama iz XV veka. Crkva Sv. Trojice iz 11. v, nalazi se na vrhu malog brda kod starog groblja.. Oslikana je 1680, radom Radula i Dimitrija, osnivaca cuvene fresko-slikarske škole Dimitrijevic-Rafailovic. Izmeðu ostalih, tu se nalaze i freske Sv. Save Srpskog i Sv. Simeona Nemanjica. Pored crkve nalazi se zgrada u kojoj je nekad radila prva škola u Paštrovicima.