Glavni grad Crne Gore, na 5 rijeka, s istorijom dugom 2000 godina. Izuzev turističkih, centar svih radnji, stanja i zbivanja. Univerzitetsko središte. Simbol grada je most Milenijum.
Pod imenom Podgorica (pod brdom Gorica) grad se prvi put pominje 1326. Istorijska priča seže duboko u prošlost, u doba kada su na ovim prostorima živjela ilirska plemena Labeata i Dokleata. U doba Rimljana grad se zvao Birziminium, a po doseljavanju Slovena, u srednjovjekovno doba Nemanjića – Ribnica. U Ribnici je rođen Stefan Nemanja, rodonačelnik srpske dinastije Nemanjića. Dinastija vlada sve do dolaska Turaka, 1474. Za punih 405 godina turske vladavine (do 1879), grad poprima u svemu orijentalna obilježja. Iz Podgorice su mahom kretali svi turski vojni pohodi na neosvojenu Crnu Goru, koja se nikad nije odricala svoje slobode, ni hrišćanskog prezimena.
Poslije 405 godina oslobođena, Podgorica se razvija na desnoj obali rijeke Ribnice. Tu nastaje Nova iliti Mirkova varoš, nazvana tako po vojvodi Mirku Petroviću iz dinastije Petrović-Njegoš.
Tokom Drugog svjetskog rata, grad je bombardovan 62 puta, od strane anglo-američkih saveznika (!). Staro jezgro je tokom tih savezničkih akcija gotovo potpuno uništeno.
Komunisti 1944. počinju s obnovom grada. Mijenjaju mu ime u Titograd, dodjeljuju status glavnog grada (1948), a staro ime vraćaju – 1992, kada i modernizacija dostiže dotadašnji vrhunac. Podgorica arhitektonski sve više počinje da opravdava status glavnog grada Crne Gore.
Tek nedavno su automobili uklonjeni s Glavnog trga; na kvadratnom prostoru je sada fontana, klupe i palme uvezene s Primorja. Podgorica vidno želi da se tranzitnim turistima prikaže kao pošta koji je dijelom i mediteranska. Na svega 44 m nadmorske visine, sa žarkim ljetima i blagom klimom, odlični su uslovi za rast vinove loze i maslina.
Vodiči danas govore o modernom gradu širokih avenija, s mostovima vitkih linija, višespratnicama savremene arhiteknute, o gradu s mnogo šetališnih zona i parkova, o univerzitetskom, administrativnom, kulturnom i privrednom centru. Iz Podgorice se na sve strane Crne Gore može lako. Do mora magistralnim putem – za manje od sata, i do planinskih centara takođe. Aerodrom u Golubovcima i pruga Beograd – Bar, povezuju glavni grad Crne Gore s dalekim, kao i sa onim vitalnim destinacijama u neposrednom okruženju.
Podgorica s okolinom leži na 5 malih rijeka, Zeti, Cijevni i Ribnici – koje se ulivaju u Moraču (a koja se pak uliva u Skadarsko jezero), te Sitnici. Ne uzmemo li Primorje za reper, Podgorica je grad koji se najviše širi. Srećom, ima i gdje, jer leži u ravnici s mnogo slobodnog prostora.
U arhitektonskom smislu, Podgorica je miks starog i novog.
Nova varoš nalazi se istočno od obale Morače, i datira od 1886. U ulici Sv. Petra Cetinjskog smještene su zgrade Parlamenta (prekoputa je spomenik kralju Nikoli) i Nacionalne banke. Ulica Slobode vodi do glavnog gradskog trga, a dalje – do obronka brda Gorica.
Hercegovačka ulica je popularno šetalište Podgoričana kao i Njegoševa, ulica u neposrednoj blizini. Obje su pune zanimljivih mjesta za šoping, za noćni provod i zanimljiva poznanstva. Do brda Gorica lako se stiže jer je u susjedstvu, visoko svega 133 m. U toj gradskoj oazi mira nalazi se srednjovjekovna crkva Sv. Đorđa specifične gradnje, s freskama iz 17. v. i sa spomenikom žrtvama autokratije kralja Nikole, u porti.
Prekoputa Nove varoši je Novi grad (naselje Preko Morače), do graditeljskog buma 90-ih godina skromno, a sada elitno. Tu se nalazi impozantni pravoslavni hram Vaznesenja Hristovog, planski građen da ujedini sve stilove u istoriji crnogorske arhitekture: kupola je izvedena u stilu crkava srednjovjekovne Raške; zvonici podsjećaju na zvonike kotorske katedrale Sv. Tripuna, dok centralni zvonik podsjeća na crkve iz 18. i 19. v.
Stara varoš je jedini dio grada koji posjetioce podsjeća na tursku vladavinu. Znamenitost je Sahat kula (zaduzbina Hadži-paše Osmanagića) sagradjena u 18. v. U neposrednoj blizini nalazi se Prirodnjački muzej sa skromnom postavkom. U glavnoj ulici Stare varoši nalaze se dvije male džamije iz 18. vijeka.
Tokom boravka u Podgorici valja obići i Centar savremene umjetnosti, koji se nalazi u dvoru Kruševac, nekadašnjoj zimskoj rezidenciji princa Nikole, i Muzej grada Podgorice s bogatom zbirkom arheoloških artefakata, posebno onih rimskih, s obližnjeg lokaliteta Duklja.
Podgorička izletišta su listom uvod u ekološki provod!
Svakako najinteresantnije je ono u neposrednoj blizini grada, kada se hodi u pohode Cijevni, rijeci neobičnog kamenog korita. Cijevna izvire u brdima sjeverne Albanije, 32 km teče kroz Crnu Goru i uliva se u Moraču. U gornjem toku rijeka je formirala skoro 1000 m dubok kanjon, koji se postepeno sužava, da bi kod Podgorice pravila usjeke u kamenu, 2-3 m široke, nalik cijevima. Dodatnu atrakciju predstavlja nekoliko atraktivnih vodopada. Naročito u ljetnjim vrelim danima, Podgoričani osvježenje pronalaze na Cijevni.
Izletište Medun, na 12 km od grada, rodno je mjesto narodskog pisca i junaka Marka Miljanova. U rodnoj kući, unutar zidina iz antičkog doba, danas je Muzej M. Miljanova (sa zanimljivom etno-postavkom).
Na kraju, arheološki lokalitet Duklja (udaljen 3 km) najvažnije je nalazište iz antičkog perioda. Na ušću rijeka Zete u Moraču, naselje su osnovali Iliri u 1. v.n.e. Po rimskom osvajanju, grad se zove Doklea.
Iz glavnog grada, ljeti punog neizrecive vreline i razumljive stoga saobraćajne nervoze, najuputnije je otisnuti se na Primorje – bilo putem prema Baru i Petrovcu, bilo prema Budvi. Tako ljeti čini većina Podgoričana i valja ih slijediti. U svemu, sem u brzini!
.jpg)
