Nikšić, Crna Gora
Istorija Nikšića bilježi mnoge vladare. U srednjem vijeku važna saobraćajnica na karavanskom trgovačkom putu od Primorja. Grad teške industrije. Znamenitosti, izletišta...
Nikšić je danas drugi po veličini grad u Crnoj Gori. Smješten je u prostranom Nikšićkom polju, na sjeverozapadu zemlje, 50-ak km od Podgorice.
Na ovom mjestu Goti u 5. v. protjeruju Vizantince i podižu grad Anagustum. Po odlasku Gota na dalja osvajanja put Italije, Sloveni će preimenovati grad u Onogošt. Grad je u srednjem vijeku bio važna saobraćajna raskrsnica. Tuda prolaze dubrovački i bokeljski trgovački karavani. U Onogoštu često znaju da borave vladari iz porodice Nemanjić.
Po dolasku Turaka 1465, već govorimo o Nikšiću. Početkom 18. v. počinje izgradnja fortifikacija – zbog odbrane od stalnih uskočkih napada iz Hercegovine i Crne Gore. Do oslobođenja, Nikšić je bio utvrđen, ali bez većeg privrednog značaja. Činom ulaska udruženih Hercegovaca i Crnogoraca 1877. u Nikšić, većinsko muslimansko stanovništvo odlazi za poraženom turskom vojskom. Budući da je prva pivara, najstarija i najpoznatija u regionu počela s radom 1896, to će reći kako nove vlasti nisu časile časa da počnu s industrijalizacijom.
Ipak, o razvoju teške industrije može da se govori tek poslije Drugog svjetskog rata. Tada počinje s radom željezara i rudnik boksita. Centar republičke elektroprivrede takođe se nalazi ovdje. Naravno, za sve vrijeme čuveno Nikšićko pivo ne prestaje da se flašira!
Rapidnim porastom populacije, Nikšić postaje i univerzitetski centar; dobija Filozofski fakultet.
Potencijalna mjesta interesantna turistima nalaze se na samom ulazu u grad iz pravca Podgorice. U parku kod glavne autobuske stanice izgrađeno je tzv. Tursko kupatilo, ali u evropskom stilu, i to nakon što su Turci napustili ove prostore. Do kupatila je palata Kralja Nikole iz 1895. U ovom zdanju danas je muzej čija postavka na gornjim spratovima dočarava lokalnu istoriju. Od Ilira preko Rimljana, posjetitelje vodi kroz srednji vijek, period turske vladavine – do današnjih dana. Etnografski dio muzeja takođe valja posjetiti.
U neposrednoj blizini Muzeja nalazi se velika crkva Sv. Vasilija Ostroškog, izgrađena u cjelosti od priloga ruske carske porodice, 1899. g. Podignuta je u slavu onih Hercegovaca i Crnogoraca poginulih u borbama za oslobođenje od Turaka (1875 – 1880). Do podizanja hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, bila je najveća pravoslavna bogomolja u Crnoj Gori.
Nije ikonopisana, ali posjeduje veličanstveni ikonostas. Vremenom se našla okružena čudesnim parkovskim ambijentom. Valja obratiti pažnju na stećke, nadgrobne spomenike iz srednjovjekovnih davnina. Riječ je o kamenim blokovima nalik sarkofazima, ukrašenim ćiriličnim natpisima o umrlom, i klesanim motivima: rozetama, mačevima, scenama iz lova... Upravo ovdje (i oko Nikšića) moguće je opaziti najreprezentativnije oblike stećaka...
U susjedstvu crkve Sv. Vasilija Ostroškog nalazi se crkva Sv. Petra i Pavla, znatno starija (15. v). Iza crkve pješačke i biciklističke staze vode na obližnje brdo Trebjesu.
Na drugom kraju Nikšića nalaze se ruševine starih fortifikacija iz doba Turaka. Do nekadašnjih gradskih bedema je teško doći, zbog neplanski građenih privatnih kuća.
Na centralnom gradskom Trgu slobode, nalazi se spomenik crnogorskom kralju Nikoli I (podignut nedavne 2006), te Dom revolucije – nikad dovršeno zdanje u soc-realističkom stilu.
Grad Nikšić okružen je trima jezerima, kad i izletištem Vidrovan (čuvenom po pitkoći i mekoći vode – od koje se gradi samo takvo po kvalitetu, jedinstveno Nikšićko pivo!). Zapadno od grada nalaze se Krupačko i Slansko jezezo.
Okolina grada obiluje starim kamenim mostovima. Iako se Nikšić nalazi nad rijekama ponornicama, nekoliko potoka i rječica koje ovdje teku premošćeni su s oko 10-ak mostova. Najveći, Carev most dug 269 m – nalazi se na starom putu Nikšić-Podgorica. I on je izgrađenom prilogom ruske carske porodice. Za najstariji pak Rimski most, preko rječice Moštanice, drži se da je sagrađen u 8. v, zajedno s dijelom trase karavanskog puta koji je od Dubrovnika i Boke vodio do Nikšića, i dalje, prema Brskovu, i drugim rudničkim mjestima srednjovjekovne Srbije.
Nedaleko od Nikšića prema obližnjem Danilovgradu (Crna Gora), nalazi se u planini usiječen, nalik arhitektonskom čudu (!), pravoslavni manastir Ostrog (v. Manastir Ostrog). Manastir u kome se čuvaju miomirisne mošti Sv. Vasilija Ostroškog, tokom godine posjeti na desetine hiljada hodočasnika! Crnogorci imaju običaj da pri svakom pominjanju imena Sv. Vasilija Ostroškog, ustanu i prekrste se, gore-dolje-desno-lijevo, kako čine pravoslavci.
Do Nikšića se danas stiže od Podgorice, Sarajeva i Mostara (via Trebinje), a uskoro i iz Boke Kotorske, s puta u izgradnji, iz obalnih Lipaca, kraj Morinja (v. to)...